تربيت فرزند نه تنها بر سلامت دوران كودكي بلكه در مسير زندگي فرزندتان نيز نقش مهمي را ايفا مي‌كند. آيا بايدها و نبايدهاي تربيت فرزند را مي‌دانيد؟ تمامي والدين درصدد اتخاذ روش تربيت درستي با كودك‌شان هستند؛ ولي يا اطلاعات كافي در اين زمينه ندارند و يا از رفتارهاي اشتباهي پيروي مي‌كنند. اساسي‌ترين چالش و مشكل والدين در چگونگي تنبيه و تشويق كودكان‌شان است تا بدين وسيله رفتارهاي مناسبي در او شكل گيرد. در ادامه به نكاتي پرداخته‌ايم كه معمولا والدين در ارتباط با فرزندشان بايد بدانند و يا از آن پرهيز كنند.

منبع: تربيت فرزند | نكاتي كه هر پدر و مادري براي تربيت فرزند بايد بدانند

تربيت فرزند

تربيت فرزند از اهميت بالايي برخوردار است. اين فرايند معمولا مطابق با قوانين جامعه انجام مي‌شود. تربيت فرزند اگر صحيح باشد باعث افزايش اعتماد به نفس، يادگيري، روابط سالم و … مي‌شود. تمامي رشد كودك در تربيت آن خلاصه مي‌شود. نحوه تربيت والدين، راه درس را براي پيشرفت به كودك نشان مي‌دهد.

سبك هاي تربيت فرزند در هر خانواده اي با توجه به فرهنگ، آداب، رسوم و نحوه تربيت خود متفاوت است. اين سبك ها شامل باور، نگرش و ارزش هاي والدين مي‌شود. شيوه تربيت فرزندان بر ثبات عاطفي، توانايي تحصيلي، مهارت هاي اجتماعي، كشف استعداد ها و … نقش دارد.

بايدها و نبايدهاي تربيت فرزند توسط والدين

تربيت فرزند به دو دسته صحيح و نادرست تقسيم بندي مي‌شود. زماني كه والدين براي تربيت فرزند اقدام مي‌كنند، بايد رفتار درست و نادرست را تشخيص دهند. در اين بخش مقاله راجع به بايد ها و نبايد هاي تربيت فرزند توسط والدين توضيح داده ايم.

📌 اجراي صحيح روش‌هاي تشويق و تنبيه

يكي از روش هاي تربيت فرزند، تشويق و تنبيه مناسب است. بهترين زمان براي تشويق كودكتان زماني است كه او رفتار مناسب و خوبي از خود نشان مي‌دهد. پس همين كه رفتار خوبي از او ديديد، او را تشويق كنيد كه به انجام رفتارهاي خويش ادامه دهد. تشويق مي‌تواند مادي يا غيرمادي و غيركلامي مثل لبخند زدن به او باشد، يا كلامي باشد؛ مثلا بگوييد آفرين دخترم يا آفرين پسرم.

نكته قبل از اين كه فرزندتان رفتار مناسبي انجام دهد، به او قول پاداش ندهيد. مثلا به او نگوييد اگر اسباب بازي هايت را جمع كني تو را به پارك خواهم برد چون به او ياد مي‌دهيد كه جمع كردن اسباب بازي‌هايش كه وظيفه‌ اوست را براي گرفتن جايزه انجام بدهد.

🔻 نكاتي در مورد پاداش دادن و تشويق كودك

✅ در تربيت فرزند، بهتر است گاهي به طور غيرمستقيم تشويق كنيد. مثلا به جاي اين كه مستقيم به او بگوييد، به پدرش بگوييد كه امروز فرزندت در كارهاي خانه به من كمك كرد يا امروز اتاق تو را مرتب كرده است‌. ناخودآگاه فرزندتان با شنيدن اين جملات تشويق مي‌شود كه فردا هم دوباره همان كار را انجام دهد.

✅ تربيت فرزند در رفتارهاي نامطلوب، وقتي مي‌بينيد كودك‌تان رفتارهاي مطلوب زيادي انجام مي‌دهد و در اين زمينه پيشرفت نموده است، فاصله پاداش دهي را طولاني نماييد. مثلا اگر هرروز به او پاداش مي‌داديد، از اين پس هفته‌اي يك بار پاداش دهيد. اين كار سبب مي‌شود كه كودك هم براي رسيدن به چيزي كه مي‌خواهد صبور باشد و هم با طولاني‌تر كردن پاداش‌ها و كم‌كم قطع نمودن پاداش‌ها، رفتار در او نهادينه شود و انجام دادن و نشان دادن رفتار خوب تبديل به يك عادت گردد.

📌 براي تربيت فرزند از بازي و فعاليت‌هاي مورد علاقه‌اش استفاده كنيد

يكي از روش هاي تربيت فرزند، استفاده از ابزار مورد علاقه اش است. مثلا وقتي مي‌بينيد كودك‌تان با مدادرنگي ديوار را خط خطي مي‌كند، دفتر نقاشي‌اش را ببريد و كنارش بنشينيد و بگوييد بيا با هم روي دفتر نقاشي بكشيم. به مرور زمان او ياد خواهد گرفت كه ديوار جاي نقاشي نيست و بايد روي دفترش نقاشي كند.

📌 روي حرف‌تان بمانيد

از آنجايي كه كودكان رفتار پدر و مادر را انعكاس مي‌دهد، براي تربيت فرزند بايد روي حرف خود بمانيد. وقتي كودك‌تان رفتار اشتباهي انجام مي‌دهد و شما در آن لحظه حرفي به او مي‌زنيد، بايد روي حرف‌تان بمانيد حتي اگر كودك‌تان گريه كرد.

مثلا وقتي مي‌خواهد لواشك بخورد و شما به او مي‌گوييد تا وقتي كه غذا نخورد حق ندارد از لواشك بخورد، براي تربيت فرزند روي حرف‌تان بمانيد. در اين جا پدر و مادر بايد هم نظر باشند و هر كدام نظر مخالف ديگري را بيان نكنند چون در آن صورت كودك لجبازتر شده و ياد مي‌گيرد كه حرفش را با گريه و فرياد اجرا كند و به خواسته‌اش برسد چون در خانه قانوني وجود ندارد.

📌 تربيت فرزند با آموزش كلامي و عملي

بعضي از كارها به صورت كلامي در بچه تاثير ندارد و براي تربيت فرزند بايد عملا آن رفتارها را در عمل والدينش ببيند تا به خوبي رفتار پي ببرد و خودش انجام دهد. مثلا وقتي كه كودك‌تان صبحانه نمي‌خورد كنار او بنشينيد و با اشتها صبحانه را بخوريد تا كودك‌تان نيز به اشتها آمده و صبحانه بخورد.

📌 نقش مادر در تربيت فرزند

به نقش مادر در تربيت فرزند توجه نماييد، نقش مادر در تربيت كودك مهم‌تر است. چون در سال‌هاي اول زندگي كودك وابستگي بيشتري به مادر دارد. چراكه مادر وظيفه شير دادن به كودكش را دارد و بسياري از كارهاي ديگر نيز بر عهده مادر است. كودك در سال‌هاي اول زندگي تمامي رفتارهاي والدينش را به صورت اكتسابي از آن‌ها ياد مي‌گيرد و به همين دليل والدين بايد مراقب رفتارهاي‌شان باشد.

📌 محور اصلي تربيت را مشخص كنيد

بهتر است كودك را در خانه به صورت مشترك تربيت نكنيد چون معمولا بين والدين بحث پيش مي‌آيد و هركدام مي‌خواهند تربيت فرزند را طبق خواسته خود انجام دهند كه در نظر ديگري آن رفتار اشتباه است. در نتيجه بهتر است يكي از والدين، نقش اصلي در تربيت كودك را بر عهده بگيرد و ديگري او را همراهي كند.

📌 انرژي مثبت دهيد

جهت تربيت فرزند، بايد به آنها انرژي مثبت بدهيد. از دادن انرژي منفي به كودكان خودداري كنند و انرژي مثبت به كودك بدهيد. كودكان هنوز خيلي از چيزهاي دنيا را نديده‌اند و احساسات زيادي را تجربه نكرده‌اند. آن‌ها بسياري از هيجانات‌شان را براي اولين بار با شما تجربه مي‌كنند، پس انرژي كه به او منتقل مي‌شود تاثير زيادي در ديدگاه او نسبت به دنيا دارد.

📌 حس مالكيت و مراقبت را بياموزيد

مفهوم مالكيت را براي تربيت فرزند ياد دهيد و بگوييد افراد مالكيت وسايل و دارايي‌هاي خودشان را دارند. وقتي وارد مغازه‌اي مي‌شويد به او ياد دهيد كه نبايد بدون اجازه صاحب مغازه وسايل او را بردارد و بايد پول آن را بپردازد يا بگوييد نبايد اسباب بازي‌هاي دوستش را يواشكي بردارد چون مال او نيست. با اين كار به او ياد خواهيد داد كه هر كس يك لوازم و وسايل شخصي دارد كه نمي‌توانيم بدون اجازه آن‌ها، صاحب وسايلش شويم.

📌 او را بازخواست نكنيد

براي تربيت فرزند، والدين نبايد به گونه‌اي با كودكشان برخورد كنند كه كودك فكر كند بازخواست مي‌شود و براي اين كه والدين او را دعوا نكنند، دروغ بگويد.

📌 تربيت فرزند با ياددهي نحوه دخل و خرج

راه‌هاي خرج پول و پس انداز را براي تربيت فرزند به او ياد دهيد. مثلا به او مقداري پول دهيد و بگوييد برو نان بخر. پس از اين كه مابقي پول را به شما داد به او بگوييد بقيه را در قلكش بيندازد و اخر ماه براي خودش اسباب بازي بخرد. در صورتي كه در ارتباط با فرزندتان با مشكلات متعددي رو به رو هستيد، حتما مشاوره كودك دريافت نماييد.

📌 تربيت فرزند را به طور منظم پيش ببريد

يكي از روش هاي تربيت فرزند، برنامه منظم است. براي كودك برنامه روزانه داشته باشيد كه هر روز اجرا كنيد. ثبات نقش مهمي در تربيت فرزندان دارد. براي اين روش راهكاري را مناسب با وضع خود و خانواده در نظر بگيريد.

📌 فعاليت روزانه داشته باشيد

براي تربيت فرزند همه وعده هاي غذايي را در كنار خانواده ميل كنيد. و روزي 1 ساعت كتاب را در نظر بگيريد. هنگامي كه برنامه روزانه اي داشته باشيد كودك به مرور عادت كرده و طبق برنامه رفتار خواهد كرد.

📌 احترام به كودك را فراموش نكنيد

هرگز اين موضوع را فراموش نكنيد كه فرزند شما انسان است. و نيازمند به احترام. بنابراين براي فرزندان خود احترام قائل باشيد تا با احترام روبرو شويد. به او اجازه دهيد چيزي كه مي‌خواهد شود. و به عنوان يك انسان، طبق علايق خود پيش برود.

📌 محبت فراوان را به خاطر داشته باشيد

دوست داشتن بيش از حد تربيت فرزند را خراب نمي‌كند. اين افكار اشتباه را دور بريزيد. به قدري به كودكتان محبت كنيد كه نيازي به محبت ديگران نداشته باشد. حتي اگر از دست او ناراحت هستيد، محبت به او را فراموش نكنيد.

📌 روابط اجتماعي را آموزش دهيد

اگر در تربيت فرزند در رابطه با روابط اجتماعي نيز آموزش دهيد، او را فردي محترم و با اخلاق رشد خواهيد داد. احترام به حقوق ديگران، حق شهروندي، كمك به نيازمند، ارتباط سالم با ديگران و … را در اين شيوه به كودك آموزش دهيد.

الگوهاي مناسب براي تربيت فرزند

به طور كلي 4 الگوي فرزندپروري وجود دارد كه در اين بخش مقاله راجع به اين 4 الگو توضيح داده ايم.

🔹 والدين آسانگير

يكي از الگوهاي فرزند پروري، والدين آسانگير هستند. اين والدين كنترل كمي بر فرزندان دارند و ميزان صميميت آنها با فرزندان بالا است. در يادگيري آنها دخالت ندارند. اين كودكان اولويت هاي خود را در زندگي دارند. در نهايت نظم و انضباط در اين خانواده ها وجود ندارد. تربيت فرزند در اين والدين به آساني و راحتي است.

🔹 والدين مستبد

دومين نوع الگو فرزند پروري، نوع مستبد است. در اين روش والدين تمام رفتارهاي فرزندان را زير نظر دارند. قوانين سفت و سختي دارند و ميزان صميميت آنها بسيار كم است. در تربيت فرزند اين نوع فرزندپروري، تنبيه زياد انجام مي‌شود.

🔹 والدين بي توجه

والدين بي توجه نمونه ديگري از فرزندپروري است. اين والدين كنترل معمولي دارند اما صميميت كمي نيز دارند. و اهميتي به پيشرفت بچه نمي‌دهند.

🔹 والدين مقتدر

از ديگر الگوهاي فرزندپروري، والدين مقتدر هستند. اين والدين هر 4 بعد بالا را شامل مي‌شوند. به حق و حقوق فرزند اهميت مي‌دهند اما تربيت او را نيز در نظر دارند. تربيت فرزند در اين والدين با انتظارات زياد همراه است.

تربيت فرزند براي داشتن آينده‌اي درخشان

✔ براي اين كه فرزندتان گوشه‌گير و شكست‌پذير نباشد، او را اجتماعي به بار آوريد. جهت تربيت فرزند، سعي نماييد آن‌ها را در كنار همسالان و دوستان‌شان بگذاريد تا مهارت اجتماعي و كمك به بقيه را آموزش ببينند.

✔ در تربيت فرزند، توقع‌تان را از كودك‌تان بالا ببريد. مثلا به او بگوييد توقع تحصيلات دانشگاهي را از تو داريم تا كودك ياد بگيرد كه انتظاراتش را در زندگي بالا ببرد.

✔ والدين اگر مي‌خواهند فرزندشان موفق شوند، پس بايد او را حمايت كنند و رابطه‌اي قوي و محكم با او داشته باشند.

✔ سعي كنيد از استرس و نگراني به دور باشيد چون ناخودآگاه اين استرس و نگراني به كودكان سرايت مي‌كند و در زندگي‌شان تاثير مي‌گذارد.

كلام آخر

تربيت فرزند با تلاش والدين به دو دسته خوب و بد تبديل مي‌شود. والديني كه نسب به موقعيت فرزندان خود دائم در حال مطالعه هستند و قصد دارند تا فرزندي مفيد تربيت كنند، به شدت قابل احترام هستند. برخي از والدين نيز در تربيت فرزند كوتاهي مي‌كنند يا شيوه تربيتي را بلد نيستند، بايد از روانشناس كمك بگيرند.

در صورتي كه احساس مي‌كنيد در اين زمينه نيازمند راهنمايي‌هاي بيشتري هستيد، مي‌توانيد از روانشناسان فعال در زمينه كودك مركز مشاوره ذهن نو كمك بگيريد.